Wielki, niemal stuletni budynek zbudowany na zboczu Gór Ołowianych, w dużej odległości od regularnej zabudowy Janowic Wielkich. Pełnił rozmaite funkcje i mimo, iż od 20 lat jest tutaj szpital rehabilitacyjny, miejscowi mówią o nim: Prewentorium.

Budynek powstawał w latach 1928-1931 wg projektu Ludwiga Burgemeistera, znanego i cenionego pruskiego architekta, który był przedstawicielem ruchu  Heimatschutzbewegung, krzewiącego idee lokalnego patriotyzmu oraz dbałości o „małe ojczyzny” i ich kulturę. W budownictwie wytyczne tego ruchu zalecały odwoływanie się do dziejów architektury regionu, w jakim budynek miał powstać.

Przez pierwsze lata była tu siedziba Dziecięcego Domu Wypoczynkowego i Szkoły Gospodarstwa Domowego. Wyróżniające było wówczas nowoczesne wyposażenie, m.in. wyciąg kuchenny, winda osobowa, centralne ogrzewanie, aparat rentgenowski oraz laboratorium. Jednocześnie mogło korzystać 250 osób, w tym 180 dzieci, 25 opiekunów i urzędników, lekarza, przełożonej, 2 pracowników gospodarczych oraz 45 uczennic Szkoły Gospodarstwa Domowego.

Pod koniec II Wojny Światowej otwarto w budynku szpital wojskowy dla rannych Niemców.

Po zakończeniu działań wojennych i wejściu na teren Polaków założono w tym miejscu zakład opiekuńczo-wychowawczy dla dzieci sierot repatriantów z ZSRR, a nieco później stał się Domem Pracy Kobiet i  zamieszkały w nim repatriantki z dziećmi.

Od 1949 roku budynek przejęły Koleje Państwowe i założyły w nim  Dom Małego Dziecka, ale bardzo szybko zmieniono go na  Turnusowy Dom Dziecka, do którego dzieci przyjeżdżały na trwające 6 tygodni turnusy. W tym czasie otwarto też siedmioklasowa szkołę podstawową. Przez kolejne lata pełnił funkcję Domu Wczasów Dziecięcych, potem Domu Zdrowia Dziecka.

Od 1955 r przez kilkadziesiąt lat działało tutaj Prewentorium Kolejowe o  charakterze profilaktyczno-leczniczym. Prewentorium było  jedną z  dwóch tego typu placówek kolejowych dla dzieci  w Polsce. Drugie znajdowało się w Sułowie Milickim i przyjmowało pacjentów w wieku 4-6 lat.

Najbardziej znanym pacjentem janowickiego prewentorium był Jan Tomaszewski – późniejszy bramkarz i reprezentant Polski w piłce nożnej, który przebywał tu w 1962 r.

Kolejna reorganizacja to w 2000 r. zmiana charakteru działania obiektu z sanatoryjnej na szpitalną. Obecnie, po różnych zmianach, od 2017 r. budynek pełni rolę  Wojewódzkiego Szpitala Rehabilitacyjnego w Janowicach Wielkich i zajmuje się rehabilitacja neurologiczną, ogólnoustrojową i kardiologiczną.

Opracowanie: Alicja Kozak