
Kościół i cmentarz ewangelicki


Dawny kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. Matki Boskiej Częstochowskiej z epitafiami z przełomu XVIII-XIX w. Stary cmentarz przykościelny, ewangelicki.
Mieszkańcy Trzcińska w XV wieku nie mieli we wsi kościoła ani miejsca pochówku, więc korzystali z posługi religijnej w Janowicach Wielkich, Maciejowej i Wojanowie.
Po reformacji byli w większości wyznania ewangelickiego. W roku 1621 cesarz Fryderyk I wydał rozkaz likwidacji protestantyzmu, zaniechania nabożeństw i lekcji w szkołach ewangelickich. Zaczęły się wysiedlenia nauczycieli i pastorów. Kościół w Wojanowie, z którego korzystali mieszkańcy Trzcińska, stał się katolicki. Nabożeństwa ewangelickie odbywały się w prywatnych domach.
W 1707 r. dzięki królowi szwedzkiemu Karolowi XII prześladowania wiary ewangelickiej zakończyły się, ponadto cesarz wyraził zgodę na wybudowanie 6 świątyń dziękczynnych, w tym w pobliskiej Jeleniej Górze. Był to moment przełomowy – wiara mieszkańców Trzcińska ożyła na nowo.
Heinrich Leopold von Borowitz, będący ówczesnym właścicielem pałacu w Trzcińsku, przeznaczył na miejsce pochówku część swojej posiadłości. Niedługo potem władze cesarskie we Wrocławiu udzieliły zgody na postawienie kaplicy cmentarnej. W tym samym czasie powstała również pierwsza szkoła. Budowa kaplicy nie do końca rozwiązała problem tutejszej społeczności. Spotykano się tutaj na modlitwach i czytaniu Pisma Świętego, ale z posługi duchowej wciąż korzystano w miejscowościach sąsiednich.
Marzeniem ludzi było posiadanie własnego kościoła, dlatego podczas spotkań nieustannie poruszano temat sfinansowania budowy.
Pod koniec XVIII w. właścicielem pałacu został wierzący i praktykujący baron von Pfeil. Rodzina barona i lokalna społeczność przez kilka lat organizowały fundusze, by w 1799 r. położyć kamień węgielny pod budowę kościoła. Prace budowlane trwały przeszło 7 miesięcy i pomagali w nich mieszkańcy aż 12 okolicznych wsi. W 1800 r. zaczęto wyposażać kościół w ołtarz, dzwony, ławki i organy, które po niedawno wykonanym remoncie znów urzekają dźwiękiem.
Po 1945 r. kościół stał się świątynią katolicką. W latach 80. XX w. znalazł się w katastrofalnym stanie technicznym i groziło mu rozebranie. Mieszkańcy powołali wtedy Komitet Odbudowy i Restauracji Kościoła w Trzcińsku. Dzięki przeprowadzonej zbiórce zabytek został uratowany.
Zwracają uwagę piękne zabytkowe epitafia na ścianie kościoła z końca XVIII w. i początku XIX w. Stary cmentarz ewangelicki przy kościele wymaga jednak opieki.
Opracowanie: Zespół Urzędu Gminy Janowice Wielkie
Źródło:
Opracowanie historyczne Heleny Szczepańskiej

Ze zbiorów Łukasza Dudziaka

Ze zbiorów Łukasza Dudziaka

fot. Dorota Goetz

fot. Dorota Goetz

fot. Dorota Goetz